Slimme Europese maatregelen voor minder plastic zwerfafval

Ruim 80 procent van het zwerfafval dat op stranden wordt gevonden, bestaat uit plastic. Ongeveer de helft daarvan is afkomstig van wegwerpproducten. Met een ambitieus pakket maatregelen, dat vandaag werd goedgekeurd, wil het Europees Parlement het tij keren.

Europarlementslid Mark Demesmaeker onderhandelde mee en reageert tevreden: “Plastic is een waardevol materiaal, maar we springen er bijzonder slordig mee om. We gebruiken het al te vaak maar één keer, hoewel het wordt ontwikkeld om eeuwig mee te gaan. Bovendien belandt heel wat wegwerpplastic in zee met de bekende plastic soep tot gevolg. Zonder actie zwemt er tegen 2050 meer plastic dan vis in onze zeeën. Het roer moet om. We moeten voluit inzetten op een duurzaam en verantwoord beheer van plastic over de hele waardeketen heen. Deze maatregelen ondersteunen de omschakeling naar kringloopeconomie. Al blijft een algemene strategie inzake wegwerpproducten, ongeacht het materiaal waarmee ze gemaakt zijn, volgens mij een noodzakelijke volgende stap.”

Het pakket focust voornamelijk op de tien plastic wegwerpproducten die het meest worden gevonden op Europese stranden. Demesmaeker beklemtoont dat niet alle producten over dezelfde kam worden geschoren: er komt een aanpak op maat. Een aantal plastic wegwerpproducten waarvoor nu al duurzame en betaalbare alternatieven voorhanden zijn, wordt verboden. Voor andere producten stelt Europa een waaier aan maatregelen voorop, zoals een verminderd gebruik, een verbeterd productontwerp en etikettering, en meer bewustwordingsacties. Zo moeten lidstaten maatregelen treffen om tegen 2025 een consumptiereductiedoelstelling van 25 procent te bereiken, wat betreft plastic drankbekers voor eenmalig gebruik en voedselcontainers.

Essentieel is dat producenten voortaan ook moeten meebetalen voor het opruimen van zwerfvuil. Demesmaeker: “Dit is ontegensprekelijk een belangrijke stap vooruit. In Vlaanderen dragen producenten al bij in de strijd tegen zwerfvuil, bijvoorbeeld via de bewustwordingsacties van Mooimakers. Maar het Europese voorstel gaat verder en zorgt voor een structurele en kostenefficiënte oplossing. Het rapport erkent ook dat producenten met marketing een belangrijke hefboom in handen hebben om duurzame en circulaire productie- en consumptiemodellen te promoten. Uiteraard blijft de strijd tegen zwerfafval een gedeelde verantwoordelijkheid en heeft ook de consument een belangrijke rol te spelen.”

Een andere blikvanger is dat lidstaten tegen 2025 90 procent van de plastic drankflessen voor eenmalig gebruik apart moeten inzamelen. Demesmaeker: “Dat is ambitieus, maar haalbaar. Belangrijk is ook dat plastic drankflessen 35 procent gerecycleerd plastic moeten bevatten tegen 2025. In het verpakkingsplan dat de Vlaamse Regering net voor de zomer goedkeurde, legt Vlaanderen de lat al op 50 procent gerecycleerd plastic. Ook met sigarettenpeuken wil het Europees Parlement overigens resoluut de strijd aanbinden door producenten te laten meebetalen voor de opruimkosten van het zwerfafval en ambitieuze reductiedoelstellingen voor plastic sigarettenfilters voorop te stellen."

Demesmaeker hamert erop dat alles begint bij een goede uitvoering van de afvalwetgeving. Hij onderlijnt tenslotte dat de overheden, ook de Europese instellingen, het goede voorbeeld moeten geven.

door Mark Demesmaeker.